ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ:     

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 15ος – 19ος ΑΙΩΝΑΣ

Γεώργιος Τσότσος

Δρ. Τοπογράφος Μηχανικός

geotso55@otenet.gr

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην παρούσα εργασία διερευνάται η σχέση οικιστικού και συγκοινωνιακού δικτύου στο γεωγραφικό χώρο της Δυτικής Μακεδονίας κατά το χρονικό διάστημα από τις αρχές του 15ου μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα (περίοδος Τουρκοκρατίας), σε επίπεδο προσέγγισης, εφόσον οι διαθέσιμες ιστορικές πηγές είναι περιορισμένες και αποσπασματικές.

Το οικιστικό δίκτυο της Δυτικής Μακεδονίας εμφανίζει μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη Αρχικά οι οικισμοί είναι απόλυτα ενταγμένοι στο τιμαριωτικό σύστημα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, με κύριο παραγωγικό τομέα τη γεωργία. Κατά το διάστημα του 17ου – 18ου αιώνα ορισμένοι ορεινοί οικισμοί παρουσιάζουν σημαντική οικονομική, δημογραφική και πολιτιστική ανάπτυξη, περνώντας από τις διαδοχικές αναπτυξιακές φάσεις κτηνοτροφία – βιοτεχνία - εμπόριο. Ορισμένοι από τους οικισμούς αυτούς εξελίσσονται σε τοπικά οικιστικά κέντρα με πρώιμη μορφή αστικοποίησης, αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις με περιοχές της βόρειας Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης, και δημιουργούν διασυνδέσεις με αστικά κέντρα των χωρών αυτών, δια μέσου αποδημιών εμπόρων, οι οποίες καταλήγουν σε μόνιμες εγκαταστάσεις. Παράλληλα, άλλοι οικισμοί, ενώ παρουσιάζουν σημαντική εμποροβιοτεχνική ανάπτυξη βασισμένη στην κτηνοτροφία, δεν μετεξελίσσονται σε τοπικά αστικά κέντρα, δεν παρουσιάζουν αποδημίες εμπόρων στις εκτός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας περιοχές, και παραμένουν σε επίπεδο περιορισμένης τοπικής οικονομικής εμβέλειας. Διερευνάται η γεωγραφική θέση των δύο αυτών κατηγοριών οικισμών σε σχέση με το βασικό συγκοινωνιακό δίκτυο της περιοχής και ερευνάται η επίδραση της θέσης τους στην διαφορετικού τύπου ανάπτυξή τους.

Επίσης διερευνάται το γενικότερο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης οικιστικού και συγκοινωνιακού δικτύου μέσα από την παρακολούθηση της ιστορικής πορείας μικρότερων οικισμών σε σχέση με τη θέση τους ως προς το συγκοινωνιακό δίκτυο, και εξετάζονται φαινόμενα που συνδέονται με τα παραπάνω θέματα, όπως η ανάπτυξη και η ερήμωση οικισμών, οι επιδράσεις στην τοπική αρχιτεκτονική κ. ά. ζητήματα.